Późnobarokowy kościół w Wieleniu, który dziś funkcjonuje jako Sanktuarium Matki Bożej Ucieczki Grzeszników, zbudowany został przez cystersów w latach 1731-42.
Jest to budynek zbudowany na planie krzyża łacińskiego z prezbiterium zwróconym na południe; murowany z cegły, nietynkowany.
Najcenniejszym i najstarszym zabytkiem kościoła wieleńskiego jest słynąca cudami figura Madonny z Dzieciątkiem znajdująca się w głównym ołtarzu i odsłaniana jedynie podczas nabożeństwa.
Jest to figura gotycka z II połowy XV wieku, wykonana z drzewa lipowego, o wysokości 120 cm. Matka Boża trzyma na prawym ręku Dzieciątko, a w lewej dłoni jabłko. Głowa madonny jest lekko pochylona w stronę Dzieciątka. Jej twarz jest uśmiechnięta. Ubrana jest w jedwabna suknię. Madonna i Dzieciątko maja na głowach barokowe korony z XVII wieku.
Jak głosi przypowieść Matka Boska miała się objawić w Wieleniu na pniu lipowym pewnej pobożnej pasterce gęsi. Z części tego właśnie pnia wyrzeźbiono figurę Madonny z dzieciątkiem i ustawiono ją w kapliczce w miejscu objawienia. Wkrótce Beniamin Zaremba sprowadził tu Cystersów, którzy figurę przenieśli do kościoła w Kaszczorze. Jednak matka Boska w tajemniczy sposób wróciła na pierwotne miejsce. Podobna sytuacja powtórzyła się gdy mnisi przenieśli figurę do nowego klasztoru w Przemęcie. Tu więc Cystersi zbudowali kościół i tu figura pozostała.
Niestety owej lipowej rzeźby już w Wieleniu nie ma. Zastąpiła ja wyrzeźbiona w II połowie XV w. Odsłaniania jest tylko w czasie nabożeństw.
WARTO WIEDZIEĆ:
WIELEŃ ZAOBRZAŃSKI - wieś w gminie Przemęt, położona 19 km na południe od Wolsztyna, przy szosie do Wschowy i odchodzącej od niej drodze do Przemętu, na zachodnim brzegu Jeziora Wieleńskiego (które zamyka od zachodu rynnę jezior przemęckich).
Wieleń był osadą targową wymienioną jako Wielen w dokumencie księcia Przemysła I z roku 1252 wśród wsi nadanych Beniaminowi Zarembie (późniejszemu kasztelanowi przemęckiemu i wojewodzie poznańskiemu), z możliwością przekazania ich na uposażenie klasztoru. Przejęcie tych dóbr przez cystersów miało miejsce dopiero w 1278 roku, kiedy Przemysł II i Bolesław Pobożny wystawili dokument fundacyjny dla opata w Paradyżu, potwierdzający darowiznę ośmiu wsi dokonaną przez Zarembę. Zapewne około roku 1285 przybyli w te strony cystersi paradyscy, zakładając swą siedzibę na terenie dzisiejszego Kaszczoru (2 km na zachód). Nie były to jednak zabudowania trwałe, bowiem około 1300 roku nastąpiło przeniesienie klasztoru do Wielenia. Nową siedzibę cystersi nazwali Lacus Sanctae Mariae (Jeziorem Świętej Marii).
Wieleń (dzisiaj zwany Zaobrzańskim w odróżnieniu od miasta o tej samej nazwie położonego nad Notecią) leżał wówczas w rejonie nadgranicznym, wśród lasów. Zamieszki, które objęty Wielkopolskę w okresie walk o sukcesję po Ludwiku Węgierskim, sprawiły, że nie był bezpiecznym miejscem, więc w 1418 roku zakonnicy przenieśli się do Przemętu. Wieleń pozostał prepozyturą cysterską i należał do zakonników aż do początku XIX wieku. W 1840 roku pocysterskie dobra wieleńskie kupiła rodzina Rabskich, w której rękach Wieleń znajdował się do 1939 roku.