Zabudowania pocysterskie położone są na południowo-wschodnim krańcu wsi. Po odbudowie pocysterski zespół w Obrze stanowi jeden z najciekawszych przykładów budownictwa sakralnego w Wielkopolsce.
Klasztor został erygowany w 1238 roku. Pierwotnie obejmował obiekty drewniane; murowane prezbiterium kościoła wzniesiono najprawdopodobniej dopiero w 1 po-łowie XVI wieku. W latach 1592-96 powstał kościół murowany, a drewniany klasztor został zastąpiony budowlą ceglaną dopiero w latach 1616-33. W wyniku najazdu szwedzkiego w 1655 roku opactwo uległo znacznemu zniszczeniu. Dalszych zniszczeń dokonały wojska austriackie w 1658 roku oraz przemarsze wojsk saskich i niemieckich w latach 1700-16.
Po kasacie zakonu kościół klasztorny został zamieniony na parafialny, a budynki klasztorne przeznaczono na dom księży emerytów. W 1852 roku klasztor otrzymali jezuici, lecz Prusacy usunęli ich w dwa lata później, a budynek stał nieużytkowany. W 1904 roku klasztor ponownie przeznaczono dla księży emerytów. Od roku 1926 obiekty pocysterskie w Obrze użytkują oblaci, którzy prowadzą tu wyższe seminarium. W 1940 roku hitlerowcy usunęli zakonników - część z nich wywieziono do obozów koncentracyjnych, kościół zamknięto, a w budynkach klasztornych mieściła się początkowo szkoła dla policji, później zaś szpital dla chorych na płuca.
Oblaci powrócili do Obry na wiosnę 1945 roku i przebywają tu do dziś, kształcąc przyszłych kapłanów i misjonarzy.
Późnobarokowy kościół Najświętszej Marii Panny i św. Jakuba Apostoła został zbudowany w latach 1722-57. Jest to budowla jednonawowa z wydłużonym prezbiterium, z dwiema niewysokimi wieżami bez hełmów, nakrytymi w XIX wieku dachami namiotowymi. Dwuspadowy dach świątyni zdobi wieżyczka na sygnaturkę. We wnętrzu żaglaste sklepienie jest ozdobione późnobarokową polichromią z lat 1753-54 pędzla poznańskiego malarza Brzozowskiego. Przedstawia ona wydarzenia z dziejów zakonu cysterskiego, sceny z życia św. Bernarda oraz Matkę Boską, Boga Ojca, Chrystusa jako sędziego i Trójcę Świętą w otoczeniu cysterskich świętych. Bogaty rokokowy i wczesnoklasycystyczny wystrój świątyni pochodzi z lat 1755-89.
W rokokowym ołtarzu głównym umieszczono obraz Wniebowzięcie NMP z 1756 roku Szymona Czechowicza z Poznania, rzeźby św. Benedykta (patrona zakonu benedyktynów i patrona Europy - z regułą życia zakonnego w ręku) i św. Bernarda z Clairvaux (założyciela zakonu cystersów - z księgą, krzyżem i narzędziami Męki Pańskiej) a w zwieńczeniu postać św. Jakuba (patrona kościoła). We wnękach nawy stoi sześć rokokowych ołtarzy bocznych o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej, z figurami świętych przy kolumnach i stiukowymi płaskorzeźbami w zwieńczeniach - dzieło Augusta Schöpsa z Poznania z lat 1762-65.
W stylu rokokowym jest także ambona z 1759 roku oraz prospekt orga-nowy, sześć ławek, dwa konfesjonały i chrzcielnica z 2 połowy XVIII wieku. Na filarze naprzeciwko ambony znajduje się wczesnoklasycystyczna grupa Ewangelistów z lat 1787-89.
Na filarze, z tyłu po prawej, wmurowany jest nagrobek kasztelana poznańskiego Rafała Gurowskiego, z szarobłękitnego marmuru karraryjskiego, z postacią Chronosa trzymającego serce, a naprzeciwko - nagrobek jego żony Ludwiki z Tworzyańskich - oba rokokowo-klasycystyczne. Obok nagrobka Gurowskiego, znajduje się późnoklasy-cystyczne epitafium jezuity ojca Karola Bołoza-Antoniewicza.
Jezuita Karol Bołoza-Antoniewicz kaznodzieja i poeta, autor m.in. pieśni maryjnych wielkopostnych, zmarł w Obrze w czasie epidemii cholery w roku 1852.
Pod kościołem znajdują się udostępnione do zwiedzania podziemia kryjące trumny z prochami cystersów i świeckich dobrodziejów tutejszego klasztoru. Do świątyni przylega trójskrzydłowy klasztor, którego budowa trwała od 1 połowy XVII wieku do 1756 roku. We wschodnim najstarszym trzykondygnacyjnym skrzydle mieści się m.in. zakrystia (z rokokowym wyposażeniem z 1761 roku i polichromią z roku 1758), kapitularz i refektarz. Pozostałe dwa skrzydła są dwukondygnacyjne. Wewnątrz znajduje się niewielki kwadratowy wirydarz otoczony krużgankami.
W latach 1981-93 zbudowano dostosowane stylowo nowe budynki, mieszczące m.in. pokoje dla wykładowców i kleryków seminarium oraz kaplicę, pod którą znajdują się muzeum misyjne i skarbiec pocysterski.
Na dziedzińcu przed kościołem stoi późnobarokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1749 roku, zburzona przez hitlerowców i postawiona na nowo w 1951 roku.
Od północy i wschodu kościół oraz klasztor otoczony jest założonym w 1757 roku ogrodem dziś bez starodrzewia, z regularnie rozplanowanymi ścieżkami obsadzonymi bukszpanami i alejami grabowymi. W ogrodzie, tuż przy kościele, znajduje się grota z figurą Matki Boskiej a nieopodal pomnik założyciela Zgromadzenia Oblatów św. Eugeniusza de Mazenoda (1782-1861). Nieco dalej na północ wznosi się późnobarokowy dwór opacki z około 1724 roku, kryty czterospadowym dachem mansardowym z lukarnami, dziś pełniący rolę domu gościnnego. Obok stoi organistówka z 1 połowy XVIII wieku z przylegającym pod kątem prostym budynkiem gospodarczym.
W zachodniej części ogrodu od roku 1926 znajduje się cmentarz zakonny z aleją głogowo-modrzewiową. Obok mogił oblatów, są również groby zmarłych księży emerytów, a także dzieci i chorych z okresu II wojny św. W XIII wieku stał tu cysterski kościół parafialny św. Elżbiety.
Z klasztorem cysterskim związany był Wojciech Antoni Dankowski (ok. 1760 - ok. 1800), kompozytor, kapelmistrz i altowiolista. Wykształcenie muzyczne prawdopodobnie otrzymał w klasztorze, w Obrze. Jego twórczość, zbliżona do wzorców klasycznych, obejmuje kilka symfonii i liczne utwory kościelne, pisane na chór mieszany z towarzyszeniem organów i innych instrumentów.
Po południowej stronie drogi do klasztoru położone są zabudowania folwarczne z budynkami z końca XIX wieku (m.in. dawna gorzelnia obecnie spichrz) i park o założeniu krajobrazowym, który pierwotnie stanowił całość z ogrodem klasztornym o powierzchni 10,90 ha.
Na skraju parku wznosi się dwór o cechach klasycystycznych, składający się ze starszej części z 1845 roku i dobudowanego po 1880 roku prostopadle skrzydła, z czterokolumnowym gankiem. Na zachód od dworu, w narożniku parku, stoi rządcówka z końca XIX wieku. Przy murze klasztornym, w południowo-wschodnim narożniku parku, znajdują się pozostałości cmentarza rodowego z grobowcem dawnych właścicieli majątku hrabiów Swinarskich i Wybranowskich.
WARTO WIEDZIEĆ
OBRA - duża wieś w gminie Wolsztyn, położona 8 km na po-łudniowy zachód od miasta, na prawym brzegu Obrzańskiego Kanału Północnego (w pobliżu ujścia do niego Dojcy), przy szosie do Nowej Soli. Siedziba wyższego seminarium duchownego Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.
Obra była własnością znanego już w XII wieku rodu Niałków-Jeleni. Po raz pierwszy wspomniana została w 1231 roku (Obra), gdy pochodzący z tego rodu kanonik i kantor gnieźnieński Sędziwój nadał wieś cystersom z Łękna, aby założono tu opactwo, co zatwierdził książę Władysław Odonic. W 1280 roku z nadania Przemysła II wieś lokowano na prawie niemieckim. Król Jan III Sobieski wydał 9 V 1686 roku opatowi Stanisławowi Miaskowskiemu przywilej na założenie tu miasta o nazwie Bernardowo, czego jednak nie zrealizowano z powodu śmierci opata. W rękach zakonu wieś pozostawała aż do 1835 roku, kiedy rząd pruski dokonał kasaty klasztoru. Już wcześniej, po 1795 roku, władze zaborcze przejęły dobra po-cysterskie i przekazały w ręce prywatne (Obrę i okoliczne wsie otrzymał major von Hünerbein). Właścicielami tych dóbr w latach 1880-1939 byli Swinarscy i Wybranowscy.